STEGOSAURUS
Stegosaurus (dakhagedis) leefde 155 miljoen jaar geleden in Noord-Amerika en Europa. Met een lengte van 9 meter en gewicht van bijna 5 ton is Stegosaurus veruit het grootste lid van de Stegosauria. Stegosaurus is ook het bekendste lid van deze familie, wat waarschijnlijk komt door zijn unieke en bizarre uiterlijk. Stegosaurus komt voor in elk populair-wetenschappelijk boek over dinosaurussen, en is ook al in talloze films en series verschenen als Fantasia (1940), The Land Before Time (1988), The Lost World: Jurassic Park (1997) en Walking with Dinosaurs (1999).
|
Stegosaurus in Fantasia (1940)
|
Stegosaurus in The Lost World: Jurassic Park (1997)
|
Stegosaurus in Walking with Dinosaurs (1999)
|
Aangezien Stegosaurus al in de negentiende eeuw werd ontdekt, is ons beeld van dit dier ondertussen grondig veranderd. Stegosaurus kreeg zijn naam in 1877, die vrij vertaald kan worden als dakhagedis. De ontdekker, Othniel Charles Marsh, dacht aanvankelijk immers dat de beenplaten plat op de rug lagen, waardoor Stegosaurus een soort schild of 'dak' zou hebben gehad. Stegosaurus werd destijds afgebeeld als een dik, log dier met zijn kop en staart dicht bij de grond. Nog voor de eeuwwisseling werd echter duidelijk dat de platen van Stegosaurus rechtop stonden. Stegosaurus werd daarna wel nog bijna een eeuw als een log dier afgebeeld dat zijn staart over de grond sleepte. Ook dacht men dat Stegosaurus vier paar staartstekels had in plaats van twee, maar niet veel later zag men deze fout in. Tijdens de late twintigste eeuw veranderde het beeld van Stegosaurus drastisch, net als het beeld van alle andere dinosaurussen. Stegosaurus werd voortaan veel eleganter afgebeeld, met een horizontale staart en rechtopstaande poten.
Er zijn verschillende theorieën over waarvoor de beenplaten op de rug van Stegosaurus dienden. Aangenomen wordt dat de beenplaten niet ter verdediging gebruikt werden, hiervoor waren ze veel te zwak, maar wel om te pronken, de lichaamstemperatuur te regelen, of beide. Onderzoek heeft aangetoond dat de beenplaten vrij goed doorbloed waren, wat een aanwijzing voor een temperatuurregulerende functie zou kunnen zijn. Deze hypothese wordt echter niet door iedereen aangehangen. Een aannemelijkere theorie is dat de platen gebruikt werden om roofdieren te intimideren en soortgenoten te imponeren. De beenplaten deden Stegosaurus er groter uitzien dan hij werkelijk was, wat roofdieren zou kunnen hebben afgeschrikt. Ook zouden ze soortgenoten door middel van de grootte en kleur van de platen kunnen hebben geïnformeerd over het geslacht en de ouderdom van het individu. De vier staartstekels hadden wel een verdedigende functie. Veel fossielen van de stekels vertonen schaden of zijn zelfs afgebroken, en sommige fossielen van Allosaurus bevatten gaten die enkel door de stekels van Stegosaurus veroorzaakt kunnen zijn. De staart van Stegosaurus was beweeglijk genoeg om de stekels in een vrij groot horizontaal vlak te bewegen, en zo beenderen van aanvallers te verbrijzelen.
In 2007 werden er resten van Stegosaurus in Portugal ontdekt. Tot dan toe waren er enkel fossielen in de Verenigde Staten gevonden. Deze vondst impliceert dat er nog zeker tot in het Laat-Jura een landbrug tussen Noord-Amerika en Iberia (tegenwoordig het Iberisch Schiereiland) aanwezig was. Wat Stegosaurus precies at is niet helemaal bekend. Mogelijk kon Stegosaurus zich oprichten op zijn achterpoten, en zich zo voeten op ongeveer zes meter hoogte. Deze hypothese is echter omstreden. Waarschijnlijk voedde Stegosaurus zich met planten laag bij de grond, zoals varens, mos, palmvarens, paardenstaarten en coniferen. Het gebied waar Stegosaurus leefde werd gekenmerkt door de aanwezigheid van riviervlaktes en een droog en nat seizoen. Stegosaurus deelde dit gebied met de sauropoden Apatosaurus, Brachiosaurus, Camarasaurus en Diplodocus, de ornithopoden Camptosaurus, Dryosaurus en Gargoyleosaurus en de theropoden Allosaurus, Ceratosaurus en Ornitholestes. Stegosaurus viel waarschijnlijk vaak ten prooi aan grote roofdieren als Allosaurus en Ceratosaurus. Met een maximale snelheid van niet meer dan 10 km/h kon Stegosaurus niet wegvluchten, maar door zich te verdedigen met zijn staartstekels was Stegosaurus geen makkelijke prooi.