Trias
Het Trias duurde van 252 tot 201 miljoen jaar geleden en is de eerste van de
drie periodes in het Mesozoïcum, volgend op het Perm en voorafgegaan door het Jura. Kenmerkend voor het Trias zijn het supercontinent Pangea, een droog en warm klimaat, twee massa-extincties en de opkomst van de Archosauria. |
Trias
|
Laat
Midden
Vroeg
|
Rhatien
Norien Carnien Ladinien
Anisien Olenekien
Indien |
209 - 201
228 - 209 235 - 228 242 - 235
247 - 242 251 - 247
252 - 251 |
Geografie
In het Trias vormden alle continenten samen één supercontinent, Pangea. Pangea ontstond toen 250 miljoen jaar geleden de twee supercontinenten Laurazië (Noord-Amerika, Europa en Azië) en Gondwana (Zuid-Amerika, Afrika, India, Australië en Antarctica) op elkaar botsten.
Ten westen van Pangea bevond zich de gigantische oceaan Panthalassa. Delen van deze oceaan bestaan nu nog steeds, als onderdeel van de Pacifische of Grote Oceaan. Ten oosten van Pangea bevond zich de Tethys-zee, die zich langzaam begon te sluiten naarmate delen van Gondwana zich noordwaarts begonnen te bewegen.
Tegen het einde van het Trias begon Pangea langzaam uit elkaar te vallen, maar het zou nog tot in het Jura duren voor de Atlantische en Indische Oceaan zich beginnen te vormen, en nog veel langer voor Afrika en Zuid-Amerika uiteen zouden gaan.
Ten westen van Pangea bevond zich de gigantische oceaan Panthalassa. Delen van deze oceaan bestaan nu nog steeds, als onderdeel van de Pacifische of Grote Oceaan. Ten oosten van Pangea bevond zich de Tethys-zee, die zich langzaam begon te sluiten naarmate delen van Gondwana zich noordwaarts begonnen te bewegen.
Tegen het einde van het Trias begon Pangea langzaam uit elkaar te vallen, maar het zou nog tot in het Jura duren voor de Atlantische en Indische Oceaan zich beginnen te vormen, en nog veel langer voor Afrika en Zuid-Amerika uiteen zouden gaan.
|
|
Klimaat
Het klimaat was tijdens het Trias in het algemeen heel droog en warm. In de buurt van geen van beide polen kwamen gletsjers voor, er wordt zelfs gedacht dat er aan de polen een gematigd klimaat was. Omdat er maar één grote landmassa was, heerste hier een continentaal klimaat zoals we dat vandaag in bijvoorbeeld Siberië hebben.
|
De invloed van de zee was afwezig in het binnenland, en hierdoor schommelden de temperaturen enorm tussen de zomer en winter. Het zeeniveau was relatief laag, waardoor het grootste deel van de continenten boven water lagen, zoals dat vandaag ook het geval is.
DierenZeeleven
In de oceanen kwamen tijdens het Trias veel stromatolieten, grote kolonies van algen, voor. Als gevolg van de Perm-Trias-massa-extinctie waren de meeste algenetende soorten uitgestorven, waardoor stromatolieten veelvuldig voorkwamen. Ammonieten kwamen veel minder voor dan in het Perm, maar bleven toch nog bestaan tot aan de Krijt-Tertiair-massa-extinctie. Vissen kwamen niet zo vaak voor, eveneens als gevolg van de massa-extinctie. In de plaats kwamen er nieuwe families van reptielen, zoals de Nothosauria, Plesiosauria en Ichthyosauria, die nog tot het einde van het Mesozoïcum zouden blijven bestaan (buiten de Nothosauria, die al aan het einde van het Trias uitstierven). |
|
|
Synapsida
De Synapsiden waren tijdens het Perm omvangrijk, maar door de Perm-Trias-extinctie stierven ze bijna uit, enkel de familie van de Therapsiden bleef over. Gelukkig maar, want anders zouden er vandaag geen zoogdieren geweest zijn. Aan het begin van het Trias waren de Therapsiden de overheersende groep landdieren, maar tegen het einde van het Trias werd deze rol overgenomen door de Archosauria. Een voorbeeld van een lid van de Synapsida is de Cynognathus, behorende tot de Cynodontia, waar uiteindelijk de zoogdieren uit zouden ontstaan. De tweede familie binnen de Synapsida was de Dicynodontia. Bekende leden van deze familie zijn Placerias, Lystrosaurus en Dinodontosaurus. Dit onderdeel van de Synapsida stierf volledig uit tegen het einde van het Trias. |
Archosauria
De Perm-Trias-massa-extinctie had niet enkel negatieve gevolgen. Een kleine groep, de Archosauria, kon dankzij de Perm-Trias-extinctie de Therapsiden vervangen. Uit de Archosauria kwamen uiteindelijk de dinosauurussen, pterosaurussen, krokodillen en vele andere soorten voort. Een voorbeeld van een vroeg lid van de Archosauria is Euparkeria, dit 70 cm lange reptiel leefde 240 miljoen jaar geleden en kon op twee poten lopen. Euparkeria was echter geen dinosaurus en was hier geen voorouder van, meer een neef. De eerste bekende echte dinosaurus was Eoraptor. Andere dinosaurussen uit het Trias zijn Herrerasaurus, Coelophysis, Plateosaurus, Procompsognathus en Pisanosaurus. De meeste van deze soorten, op Plateosaurus na, werden niet langer dan drie meter. Buiten de dinosaurussen ontstond ook de Pterosauria, een van de vroegste leden hiervan was Eudimorphodon. |
|
|
Overig
Tijdens de Perm-Trias-massa-extinctie stierven veel amfibieën uit, maar tijdens het Trias ontstonden er ook weer veel nieuwe soorten. De kikker is hier een voorbeeld van. Ook de eerste krokodilachtigen zoals de Saltoposuchus, de Rauisuchia zoals de Postosuchus, en de eerste schildpadden zoals Odontochelys en Proganochelys deden hun intrede, allemaal reptielen. |
PlantenDe massa-extinctie op het einde van het Perm had een enorme invloed op het dierenleven, maar niet op het plantenleven. Toch wijzigde het plantenleven enorm door de klimaatsveranderingen in het begin van het Trias. Wolfsklauwen en naaktzadigen zoals de cordaites die in het Perm de overheersende landplanten waren, werden grotendeels vervangen door varens, coniferen, ginkgo's en palmvarens.
Deze vier planten bestaan tegenwoordig nog steeds (maar zijn natuurlijk geëvolueerd in de loop van 200 miljoen jaar). Van de ginkgo bestaat er wel nog maar één soort die enkel in Japan voorkomt, de Ginkgo wordt hierdoor soms als levend fossiel beschouwd, net zoals de Coelacant, een vis die 400 miljoen jaar geleden ook al bestond. |
|
Perm-Trias-massa-extinctie
251 miljoen jaar geleden vond de Perm-Trias-massa-extinctie plaats. In de loop van de geschiedenis van de aarde zijn er meerdere massa-extincties geweest, maar de Perm-Trias-massa-extinctie is veruit de grootste. 95% van al het zeeleven en 70% van al het landleven stierf uit. Er zijn meerdere mogelijke verklaringen voor deze extinctie:
Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van twee of meerdere van deze verklaringen. Dit laatste is het meest waarschijnlijk aangezien de massa-extinctie niet op één dag gebeurde, maar over een periode van ongeveer 1 tot 10 miljoen jaar. Mogelijk werd het leven gedurende deze periode langdurig geteisterd door vulkaanuitbarstingen en klimaatverandering, en was een meteorietinslag de druppel die de emmer deed overlopen.
- Klimaatverandering als gevolg van de vorming van het supercontinent Pangea.
- Een inslag van een meteoriet op Antarctica die twee keer zo groot was als de meteoriet die de dinosaurussen deed uitsterven.
- Verhoogde vulkanische activiteit.
- Een nabije supernova of gammaflits.
Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van twee of meerdere van deze verklaringen. Dit laatste is het meest waarschijnlijk aangezien de massa-extinctie niet op één dag gebeurde, maar over een periode van ongeveer 1 tot 10 miljoen jaar. Mogelijk werd het leven gedurende deze periode langdurig geteisterd door vulkaanuitbarstingen en klimaatverandering, en was een meteorietinslag de druppel die de emmer deed overlopen.
Trias-Jura-extinctie
Het Trias eindigde eveneens met een massa-extinctie, de Trias-Jura-extinctie. Deze was veel minder heftig dan de Perm-Trias-massa-extinctie, maar wel sneller, het duurde zo'n 10.000 jaar. Vooral het zeeleven werd getroffen, 20% van alle families stierf uit. In totaal stierf 50% van alle soorten uit. Op het land verdwenen verschillende soorten grote amfibieën, Therapsiden (zoogdierreptielen) en de meeste leden van de Archosauria. Ook hier zijn er weer meerdere mogelijke verklaringen:
- Klimaatsverandering en het stijgen van het zeeniveau.
- Verhoogde vulkanische activiteit als gevolg van het opbreken van Pangea, wat een afkoeling en opwarming van de aarde veroorzaakte
- Een hypothetische meteorietinslag, waarvan de krater nog niet is gevonden.